Vragen over droogte

De droogte van deze zomer heeft vooralsnog geen impact op de drinkwatervoorziening. Er zijn geen knelpunten in de bronnen (grond- en oppervlaktewater) voor de bereiding van drinkwater. De waterpeilen in de bekkens, duinen en plassen zijn op orde. De drinkwatervoorraden van de drinkwaterbedrijven zijn goed genoeg gevuld. Wel is in het drinkwatergebruik te zien dat mensen meer water gaan gebruiken naarmate het warmer wordt. Op heel warme dagen kan er een piek ontstaan op bepaalde uren. Dan moeten de leidingen meer water vervoeren dan normaal en dat heeft gevolgen voor de waterdruk. Elk drinkwaterbedrijf is in principe voorbereid op die extra vraag naar water. Waterbedrijven proberen de zeer hoge temperaturen en droogte de baas te blijven. Ze houden het waterverbruik goed in de gaten en zorgen dat er voldoende kraanwater beschikbaar is. Bijvoorbeeld door de waterreservoirs maximaal te vullen en door continue door te draaien. 

Maar vooral als de warmte en droogte langer aanhoudt, wordt aan mensen gevraagd om het watergebruik zoveel mogelijk te spreiden. Zo voorkomen we met z’n allen een lagere waterdruk. Met name het afvlakken van de avondpiek (tuin sproeien en badjes vullen, bovenop het toch al wat vaker douchen) is dan wenselijk.

Waterbedrijven kunnen hun klanten adviseren om niet-noodzakelijk watergebruik te beperken tijdens de ochtend- en avonduren. Dit zijn vaak de spitsuren voor watergebruik: in de ochtend tussen 6.00 uur en 9.00 uur en ’s avonds tussen 18.00 uur en 22.00 uur. Denk bijvoorbeeld aan activiteiten als:

- de tuin sproeien met kraanwater;

-de auto wassen met stromend water;

-de vaatwasser of wasmachine gebruiken;

-zwembadjes vullen.

Overigens kunnen mensen het gehele jaar door waterbesparende maatregelen nemen.  Bijvoorbeeld door regenwater op te vangen en te gebruiken om de tuin mee te sproeien.
​
Zie ook: Verdringingsreeks bij watertekort

Drinkwater is een eerste levensbehoefte en van groot belang voor de volksgezondheid. Om de openbare drinkwatervoorziening te verzekeren hebben de drinkwaterbedrijven volgens de Drinkwaterwet een leveringsplicht en de overheden een algemene zorgplicht. De drinkwatervoorziening behoort tot de top-vitale infrastructuur in Nederland, net zoals elektriciteitsvoorziening en telecom. De continue levering van goed drinkwater moet optimaal geborgd zijn. En daar komt heel wat bij kijken. In de publicatie 'Continu betrouwbaar drinkwater leveren, hoe doen we dat?' van Vewin staat daarom uitgelegd hoe het leveren van drinkwater als primaire levensbehoefte in Nederland is georganiseerd, onder normale omstandigheden, maar ook in crisissituaties. Ook geeft de publicatie antwoord op de vraag hoe robuust de drinkwatervoorziening is uitgevoerd en hoe de drinkwaterbedrijven omgaan met allerlei gevaren en dreigingen. Lees meer via deze link (link opent een PDF)

Het drinkwater in Nederland is overal veilig en het voldoet ruimschoots aan alle wettelijke eisen. De Nederlandse drinkwaterbedrijven dragen met goede drinkwaterkwaliteit bij aan de volksgezondheid en een goed vestigingsklimaat. De drinkwaterbedrijven spannen zich maximaal in om hun bronnen voor drinkwater te beschermen. Maar die invloed kent grenzen. De kwaliteit van de drinkwaterbronnen (grond- en oppervlaktewater) staat onder toenemende druk, dus drinkwaterbedrijven moeten steeds meer investeren in zuivering. Vervuiling voorkomen moet de basis zijn voor iedereen. Immers, wat er niet in komt, hoeft er ook niet te worden uitgehaald. 

Drinkwaterbedrijven mogen op basis van hun algemene voorwaarden (art. 8) de levering van drinkwater beperken, onderbreken, of het verbruik voor bepaalde doeleinden verbieden. Denk hierbij aan een sproeiverbod of een verbod op het vullen van zwembadjes. Drinkwaterbedrijven kunnen eventuele verboden / beperkingen echter niet handhaven. In de praktijk is het nog amper voorgekomen dat drinkwaterbedrijven beperkingen opleggen aan de klant. Wel geven drinkwaterbedrijven in de zomer adviezen om niet-noodzakelijk watergebruik te beperken tijdens piekmomenten.

Momenteel doet het ministerie van IenW onderzoek naar een stelsel waarin de overheid drinkwater-restricties aan burgers en bedrijven kan opleggen en deze ook kan handhaven (zie de Beleidsnota Drinkwater van april 2021). Dit zou alleen in uiterste dreigende crisissituaties zijn. Drinkwaterbedrijven voeren een wettelijke taak uit: het produceren en leveren van kwalitatief goed water onder voldoende druk.  Er zijn echter situaties denkbaar met extreme droogte, verontreinigen van het oppervlaktewater, een extreme watervraag of combinaties daarvan, waarin drinkwaterbedrijven tegen de grenzen van hun mogelijkheden aanlopen en die leiden tot een dreigende crisissituatie waarin de continuïteit van de drinkwatervoorziening in het geding raakt. Wanneer alle mogelijke maatregelen niet meer voldoende zijn, is inzet van handhaafbare drinkwaterrestricties (beperkingen) noodzakelijk om de continuïteit van de drinkwatervoorziening te borgen.

De sector ondersteunt het onderzoek van IenW  en pleit voor aanpassing van de Drinkwaterwet om het opleggen van drinkwaterrestricties vanuit de overheid (de minister van IenW) in uiterste dreigende crisissituaties mogelijk te maken. Voor nadere informatie hierover, verwijzen wij naar het ministerie van IenW: Beleidsnota drinkwater 2021-2026 | Rapport | Rijksoverheid.nl. 

Tijdens het droogteseizoen, van april tot oktober, is door de start van het groeiseizoen en de stijgende temperaturen de kans op watertekort aanwezig. Denk maar aan de extreem droge zomers van 2018 en 2019. Daarom monitoren de waterbeheerders (Rijkswaterstaat, waterschappen), provincies en drinkwaterbedrijven de situatie met het oog op eventuele problemen met droogte, watertekort en -kwaliteit.  Weersomstandigheden en verschillen in drinkwaterbronnen, zoals het gebruik van grondwater en/of oppervlaktewater zorgen ervoor dat de situatie per regio kan verschillen. Drinkwaterbedrijven zullen hun klanten daarom altijd voorzien van informatie op maat, binnen hun eigen voorzieningsgebied. Drinkwaterbedrijven voelen zich verantwoordelijk bij te dragen aan een duurzame samenleving. Daarom vragen zij hun klanten bewust met water om te gaan. Minder water gebruiken is altijd beter, het hele jaar door. Kijk hier om te zien hoe het waterbeheer per provincie geregeld is: Waterbeheer per provincie | Droogte en wateroverlast | Ons water

Om de kwaliteit en beschikbaarheid van drinkwater nu en in de toekomst te kunnen garanderen is niet alleen een transitie nodig met aanpassingen in het systeem maar ook een andere kijk op watergebruik: minder en de juiste kwaliteit voor het juiste gebruik. Consumptie en hygiëne vragen om de hoogste kwaliteit, maar sommige toepassingen van drinkwater vragen deze hoogste kwaliteit niet. Samen met alle betrokken partijen is het belangrijk om bewust gebruik van (drink)water aan te moedigen. Iedereen kan een steentje bijdragen, van de installateur van sanitair in huizen tot en met zakelijke grootverbruikers en de consument. Het gaat niet alleen om het beleid, maar vooral ook om de uitvoering in de praktijk. Om vandaag en morgen gezond, duurzaam drinkwater te leveren is een transitie naar een duurzaam watersysteem nodig. Om deze transitie in gang te zetten is een bijdrage van iedereen nodig, van consumenten, bedrijfsleven, overheden en de drinkwaterbedrijven zelf.

De langdurige droogtes van de laatste jaren zijn een kantelpunt voor het waterbeheer in Nederland. Meerdere opeenvolgende jaren van droogte zijn nieuw voor Nederland, maar zullen naar verwachting in de toekomst vaker voorkomen. De droogte en hoge temperaturen zorgen voor grote uitdagingen rondom waterkwantiteit en -kwaliteit. Tegelijkertijd stijgt de drinkwatervraag door economische ontwikkelingen en bevolkingstoename. Een eeuwenlange strijd tegen het water wordt zo plots ook een strijd om de beschikbaarheid van zoetwater. De droge zomers sinds 2018 hebben eens te meer duidelijk gemaakt dat de toekomstige beschikbaarheid van voldoende, kwalitatief goed zoet water in alle delen van het land geen vanzelfsprekendheid is. Een nieuwe klimaatrobuuste balans in het watersysteem vraagt om andere keuzes in de ruimtelijke, landschappelijke inrichting, zowel boven- als ondergronds. Transitie is nodig, en dat moet via regionaal maatwerk. Op de hogere zandgronden moeten we zorgen dat er meer water wordt vast gehouden of aangevoerd, bijvoorbeeld in combinatie met natuurontwikkeling of extensievere landbouw. Voor de grote rivieren en meren is het belangrijk dat er voldoende internationale aanvoer blijft van Rijn- en Maaswater. Door goede sturing van deze aanvoer in het Nederlandse hoofdwatersysteem en voldoende waterberging, bijvoorbeeld in het IJsselmeergebied, houden we ook voldoende water om de verzilting tegen te gaan. Naast voldoende aanvulling is het vanzelfsprekend dat we het water niet verspillen. Dat geldt voor alle functies: landbouw, industrie en consumenten. Dit voorkomen we onder andere door gebruikers bewust te maken van duurzaam watergebruik- en tegengaan van verspilling. De drinkwaterbedrijven zetten daarom in op waterbewustwording en participeren bijvoorbeeld in decentrale wijkinitiatieven (o.a. waterketenbeheer) en denken mee bij innovatie van watergebruikende apparaten. Ook het ontmoedigen van laagwaardig gebruik van drinkwater door grootverbruikers hoort daarbij.

Ja, de drinkwatervoorziening staat meer en meer onder druk. Goed en voldoende drinkwater lijkt zo normaal maar ís niet meer vanzelfsprekend, het wordt tijd dat we daar meer bij stil staan. Natuurlijk moeten we bewust en zuinig omgaan met water. Maar we moeten ook zorgen dat drinkwaterbedrijven in staat worden gesteld om in te spelen op de toekomstige vraag. Het drinkwater van morgen vraagt vandaag actie. Als sector hebben we aangegeven bij de ministers Harbers en De Jonge dat we graag tijdig willen leveren aan alle nieuwe woningen die gebouwd gaan worden, maar dat dat niet vanzelfsprekend is. Alle drinkwaterbedrijven in Nederland moeten hun capaciteit uitbreiden voor 2030, maar dat gaat niet overal zo maar.

De beschikbaarheid en kwaliteit van de bronnen – grond en -oppervlaktewater – staan onder toenemende druk en wij maken ons zorgen over de toekomst van ons drinkwater. Het watersysteem loopt tegen zijn grenzen aan door de snelle afvoer van water, droogte, verontreinigingen (vanuit de landbouw, industrie en huishoudens), verzilting en een toenemende watervraag door een groeiende economie en bevolking. Het zekerstellen van de toekomst van ons drinkwater  lukt alleen als:

Wij hebben hier geen overzicht van, dit zijn klantgegevens van het betreffende drinkwaterbedrijf.

Vooralsnog zien we grote uitdagingen in de regio Twente, maar dit beeld speelt nog niet voor het hele land. Actie is wel nodig om de drinkwatervoorziening te verzekeren voor de toekomst.

Een bedrijf wordt niet zo maar geweigerd, daar gaat afstemming aan vooraf waarbij gekeken wordt naar de noodzaak om water van drinkwaterkwaliteit te leveren maar ook naar alternatieve oplossingen. Als bedrijven zelf hun watervoorziening moeten regelen, praten we nog steeds over hetzelfde watersysteem, dus dat is geen echte oplossing. Ook hier komt de vergunningenproblematiek dan kijken voor het bedrijf.

Ja, zeker met het oog op de grote woningbouwopgave en bevolkingsgroei staan we als sector voor uitdagingen. Zonder extra maatregelen kunnen we de waterbeschikbaarheid voor de woningbouwopgave niet garanderen. Natuurlijk is het zaak het watergebruik te beperken, bijvoorbeeld door waterbesparend te bouwen, maar drinkwaterbedrijven kunnen en mogen geen enkel risico nemen met het leveren van drinkwater. De vanzelfsprekendheid van voldoende goed drinkwater, nu en voor later, staat op het spel. Het drinkwater van morgen vraagt vandaag actie.

Door vervuiling, droogte, verzilting en een toenemende vraag is het niet zeker dat er voldoende drinkwater zal zijn voor de 900.000 nieuwe huizen die moeten worden gebouwd. De tien drinkwaterbedrijven in ons land moeten steeds meer inspanningen verrichten om dagelijks ruim 8 miljoen huishoudens en bedrijven van gezond, lekker en betaalbaar kraanwater te voorzien. Dat komt doordat de beschikbaarheid en kwaliteit van de bronnen van ons drinkwater (grond- en oppervlaktewater) en de mogelijkheden om die te gebruiken onder toenemende druk staan. De drinkwaterbedrijven willen daarom in hun regio’s vanaf het begin aan tafel zitten bij het plannen en realiseren van de grote woningbouwopgave. Ook pleiten zij voor meer aandacht binnen de bouwopgave voor duurzame waterbesparende technieken en innovaties, bijvoorbeeld gericht op het gebruik van regenwater of hergebruik van water en op het verlagen van het gemiddelde- en piekgebruik. De bouwregelgeving moet hiervoor meer ruimte gaan bieden vindt Vewin. De drinkwatersector wil dat het Bouwbesluit/Bouwwerken leefomgeving aangepast wordt zodat gemeenten watervriendelijk bouwen (maatwerkregels) mogelijk kunnen maken, of zelfs zo nodig een verplichting tot watervriendelijk bouwen in te stellen. Op dit punt is ook een financiële stimuleringsregeling van het Rijk op zijn plaats.  Altijd en overal gezond, lekker, betaalbaar en duurzaam drinkwater uit de kraan moet vanzelfsprekend blijven in ons land, ook voor de 900.000 nieuwe woningen.