Commissiedebat: Vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH-stelsel) maart 2023

Lozingen van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) leiden nog regelmatig tot innamestops voor de drinkwatervoorziening. Met de toenemende droogte en lage rivierafvoeren wordt dit probleem naar verwachting alleen maar groter. Lozingen vergroten daarnaast de uitdaging die er al is met het tijdig bereiken van de doelen van de Kader Richtlijn Water uiterlijk 2027. Het is daarom belangrijk dat de goede beleidsvoornemens op dit terrein, gericht op minimalisatie van de emissie van ZZS stoffen, daadwerkelijk worden vertaald in aangescherpte vergunningsvoorwaarden en voldoende toezicht.

Een adviescommissie onder leiding van Jozias van Aartsen bracht in maart 2021 het rapport ‘Om de leefomgeving’ uit. De conclusie was dat het slecht gesteld is met het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH). Het ontbreekt de omgevingsdiensten aan kennis, capaciteit en doorzettingsmacht. Het Rijk voert geen overkoepelende regie. Het Interbestuurlijk programma Versterking VTH stelsel beoogt dit gat te dichten.

De conclusies van de Commissie Van Aartsen zijn herkenbaar. Beleid en uitvoering sluiten niet goed aan, en de taken zijn versnipperd. Vewin ziet dit terug in de uitvoering van de bestuurlijke afspraken uit 2020 van de Delta aanpak waterkwaliteit over het herzien van alle vergunningen voor ZZS stoffen. Ruim een jaar geleden, begin 2022, zou het beeld van de opgave compleet zijn, maar uit de “Evaluatie ZZS emissiebeleid 2016 2021” volgt dat er nog steeds geen volledig zicht bestaat op gebruik en emissies van ZZS stoffen. Er is nog steeds een grote achterstand bij de omgevingsdiensten als het gaat om de actualisatie van indirecte lozingsvergunningen (indirecte lozingen zijn lozingen die niet direct op het oppervlaktewater uitkomen, maar plaatsvinden via het rioolstelsel en de afvalwaterzuivering). Het feit dat zelfs Rijkswaterstaat, als één van de vier betrokken bevoegde gezagen al jaren bezig is een inhaalslag te maken, geeft aan hoe weerbarstig de praktijk is. Zelfs het overzicht van alle lozingen van alle bevoegde gezagen ontbreekt.

In haar brief van 21 oktober 2022, bevestigt de staatssecretaris het ontbreken van dit integraal overzicht van lozingsvergunningen van ZZS stoffen. Voor de ultieme Zeer Zorgwekkende Stof, PFAS, wordt dit gebrek aan overzicht herhaald in haar brief van 7 maart 2023.

Deze situatie baart Vewin zorgen. Als de lozingen al niet in beeld zijn en de vergunningen niet tijdig herzien kunnen worden, is vanzelfsprekend toezicht en handhaving ook niet op orde. Vewin pleit ervoor dat de bevoegde gezagen, en dan vooral de omgevingsdiensten, voldoende worden toegerust om uiterlijk december 2024 een volledig overzicht te hebben van alle lozingen van PFAS en ZZS stoffen op oppervlaktewater.