Binnenkort kiezen we een nieuwe Tweede Kamer. Op het vlak van water is veel te doen, maar in de meeste verkiezingsprogramma’s krijgt water verrassend genoeg zeer weinig aandacht. Dat moet iedereen betrokken bij het watersysteem en het waterbeheer zorgen baren. Wij, de Nederlandse drinkwaterbedrijven, maken ons zeker zorgen.
Het watersysteem, waaronder de drinkwatervoorziening, staat onder druk door droogte, verzilting en een groeiende economie en bevolking. De kwaliteit van onze drinkwaterbronnen verslechtert bovendien door vervuiling van landbouw, industrie en huishoudens. Naar analogie van de energietransitie pleiten wij daarom voor een watertransitie, gericht op een klimaat-robuust systeem dat de toekomstige waterbeschikbaarheid én waterkwaliteit verzekert. Drinkwaterbedrijven staan daarbij voor grote opgaven en investeringen. Zij moeten meer ruimte krijgen om die aan te pakken en te realiseren.
De langdurige droogtes van de laatste jaren hebben een duidelijk signaal gegeven. Op jaarbasis is er genoeg water, maar regionaal is er in droge periodes soms te weinig en in andere periodes te veel. Er is een transitie nodig van het watersysteem: van waterafvoer naar waterbeheer. Waterbeschikbaarheid moet langjarig leidend worden in de besluitvorming over de ruimtelijke inrichting en water moet beter worden vastgehouden in natte periodes.
De beschikbare bronnen voor ons drinkwater vragen betere bescherming en we moeten tijdig ruimte reserveren voor het realiseren van nieuwe bronnen. Ook is meer aandacht nodig voor bewust gebruik van (drink)water en stimulering van duurzame waterbesparende technieken en innovaties.
Alle overheden moeten verbetering van de kwaliteit van bronnen voor drinkwater prioriteit geven in hun water- en omgevingsplannen. De Tweede Kamer vroeg de minister eerder om ambitie, regie en prioriteit voor bescherming van drinkwaterbronnen in de planperiode 2022-2027 van de Kaderrichtlijn Water. Dit jaar zal blijken of dat in de nieuwe plannen voldoende is gebeurd, maar de stap van plan naar actie zal komende jaren voortdurend aandacht, bijsturing en aanscherping vergen.
De watertransitie vraagt politieke urgentie, samenwerking en brede maatschappelijke consensus. De drinkwatersector pleit daarbij met klem voor een vervolg op het Bestuursakkoord Water, dat de samenwerking tussen de ‘waterpartijen’ sterk heeft bevorderd, maar in 2021 afloopt.
Drinkwaterbedrijven werken actief mee aan een betere inrichting van het watersysteem. Zij investeren in buffers en diversificatie van bronnen, dragen bij aan de noodzakelijke transitie van drinkwatergebruik en beschermen hun bronnen. Opgeteld vragen nieuwe opgaven en vervanging van ondergrondse infrastructuur een forse toename van investeringen, tot zo’n zestig procent de komende jaren.
Maar die investeringen dreigen onhaalbaar te worden. Het kost de drinkwaterbedrijven steeds meer moeite hun investeringen te financieren. Drinkwaterbedrijven worden afhankelijker van externe financiering, terwijl eisen van financiers steeds strenger worden. De Tweede Kamer heeft de minister in december opgeroepen hier wat aan te doen en regelgeving beter te laten aansluiten bij de financieringspraktijk en de uitdagingen van de drinkwatersector. Dán kunnen wij onze rol voluit spelen, bijdragen aan de noodzakelijke watertransitie en ook in de toekomst blijven voorzien in lekker en gezond kraanwater.
Peter van der Velden
Voorzitter Vewin, Vereniging van waterbedrijven in Nederland
Dit artikel verscheen op 27 februari in de bijlage Analyse, Veilige en duurzame steden bij het FD.