Kabinet moet doorpakken bij beschikbaarheid en bescherming drinkwaterbronnen

Voor de veiligstelling van de drinkwatervoorziening is het beleid gericht op waterbeschikbaarheid en waterkwaliteit randvoorwaardelijk. ‘De Prinsjesdagstukken maken vooral duidelijk dat snel cruciale stappen gezet moeten worden’.’ aldus Hans de Groene, directeur Vewin. ‘Het kabinet moet nu doorpakken.’

Vewin onderschrijft de ambitie van ‘water en bodem sturend’, en is blij dat expliciet is opgenomen dat de opgave urgent is om te zorgen voor de beschikbaarheid van voldoende en schone bronnen voor de bereiding van drinkwater. Nu al zijn er knelpunten op het vlak van de leveringszekerheid van drinkwater. Zonder actie zullen deze talrijker worden. Overheden hebben een plicht te zorgen voor de bescherming van de openbare drinkwatervoorziening. Het ministerie van IenW geeft in zijn begroting aan samen met medeoverheden concreter te maken hoe water en bodem aan de basis moeten liggen van ruimtelijke keuzes. Voor de drinkwatersector is het van belang dat het ministerie hierbij met prioriteit helder maakt hoe de beschikbaarheid én benutbaarheid van voldoende drinkwaterbronnen van goede kwaliteit nu en voor de lange termijn worden verzekerd.

Vervuiling van drinkwaterbronnen door de lozing van industriële stoffen, met name als het gaat om zeer zorgwekkende stoffen zoals PFAS, is een toenemend probleem. Het is goed dat er in de Prinsjesdagstukken aandacht is voor het terugdringen van de emissies van dergelijke stoffen. Vewin pleit ervoor de lozing van zeer zorgwekkende stoffen zoveel mogelijk te beperken, onder andere via aanscherping van vergunningen en verbetering van toezicht en handhaving. Ook het tegengaan van het gebruik van dergelijke stoffen is een belangrijke route. De Nederlandse inzet richt zich op een verbod op PFAS voor niet-essentiële toepassingen, maar Vewin bepleit een verdere aanscherping van de ambitie en te streven naar een totaalverbod van PFAS.

Naast industriële stoffen zorgen ook emissies uit de landbouw, met name van nitraat en bestrijdingsmiddelen, voor een verslechtering van de kwaliteit van drinkwaterbronnen. Om de problemen met stikstof, waterkwaliteit, klimaat en natuur op te kunnen lossen zet het kabinet in op een integrale gebiedsgerichte aanpak die moet leiden tot het ‘onontkoombaar halen’ van de (Europese) doelen en normen. De aanpak bestaat zowel uit landelijke als uit gebiedsgerichte maatregelen, met het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) als beleidskader. Vewin bepleit dat het beschermen van drinkwaterbronnen prioriteit krijgt in de structurerende keuzes die op nationaal niveau in het NPLG worden vastgelegd en die worden meegegeven aan de provincies als basis voor hun gebiedsprogramma’s. In deze programma’s moet een samenhangend maatregelenpakket worden opgenomen waarmee de KRW-doelen bij drinkwaterbronnen tijdig kunnen worden gehaald.

Over waterkwaliteit in brede zin is in de plannen opgenomen dat Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water te bereiken. Maatregelen die nodig zijn om een goede chemische en ecologische toestand van het water te bereiken moeten voor 2027 zijn uitgevoerd. Vewin vindt dat alles op alles gezet moet worden om in elk geval bij drinkwaterbronnen de KRW-doelen uiterlijk in 2027 te bereiken. Dat betekent goed de vinger aan de pols houden, en niet wachten op de evaluatie van 2024 om zo nodig extra maatregelen te treffen.

Voor het onderdeel Bodem en Ondergrond is de algemene doelstelling van het kabinet te komen tot een duurzaam en efficiënt beheer en gebruik van bodem en ondergrond. De (Rijks)structuurvisie Ondergrond vormt een belangrijke basis voor het ordenen van activiteiten met betrekking tot bodem en ondergrond. Ook wil het kabinet de vraagstukken op het gebied van bodemkwaliteit, drinkwatervoorziening, grondwater, bodemdaling, duurzaam bodembeheer in de landbouw, kabels en leidingen en bodemenergie in relatie met de maatschappelijke opgaven als energietransitie en klimaatadaptatie aanpakken. Vewin steunt deze inzet. Een ruimtelijke sturing op basis van functiescheiding is noodzakelijk om te komen tot een juiste afstemming tussen het gebruik van de ondergrond voor de energietransitie en het voorkomen van risico’s voor de drinkwatervoorziening.