Wetgevingsoverleg Water: Tweede Kamer eensgezind over belang schoon water, maar weg ernaartoe verschilt

Op 18 november vond het Wetgevingsoverleg Water plaats. De Tweede Kamerfracties van VVD, NSC, CU (ook namens de SGP), GroenLinks-PvdA, PvdD, BBB, D66 en PVV gingen in debat met minister Madlener van IenW.

Kaderrichtlijn Water

De Tweede Kamer stelde kamerbreed het belang van het halen van de doelen van de Kaderrichtlijn Water aan de orde.
Gabriëls (GL-PvdA) stelde dat de “de tijd dringt” en vroeg de minister om meer te gaan doen om alsnog de KRW-doelen te halen. Eén van de redenen was dat de drinkwaterbedrijven anders steeds meer moeten gaan zuiveren vanwege de slechte waterkwaliteit. Ook vroeg Gabriëls aandacht voor het vergroten van de capaciteit bij Omgevingsdiensten ten behoeve van taken op het gebied van vergunningen, toezicht en handhaving (VTH). Hij stelde dat een coördinerende rol van de minister nodig is bij de samenwerking tussen overheden om de waterkwaliteit te verbeteren.
Grinwis (CU) vroeg de minister hoe een nieuwe ‘stikstofcrisis’ voorkomen kan worden is, zeker als Europa gaat ingrijpen omdat Nederland te weinig doet om de KRW-doelen te halen.
Ook Heutink (PVV) vroeg de minister te voorkomen dat Nederland in 2027 op het ‘waterslot’ gaat omdat de KRW-doelen niet zijn gehaald. Hij waarschuwde voor een crisis in wording.
Soepboer (NSC) en Kostić (PvdD) vonden het belangrijk lozingen te verminderen, onder andere door lozingsvergunningen in kaart te brengen en te actualiseren. Soepboer gaf aan in gesprek te willen met onze buren in Duitsland om de schadelijke effecten van de lozingen in de Rijn aan te pakken.
De minister zei dat er wordt gewerkt aan versterking van de Omgevingsdiensten (capaciteit en financiering) en dat lozingen moeten worden bezien en aangepast als ze het halen van de KRW-doelen in de weg staan. ‘Alles wat niet in het water komt, hoeft er later bij de productie van drinkwater niet uitgehaald te worden’ aldus Madlener.

PFAS en andere zeer zorgwekkende stoffen

Heutink (PVV) stelde dat Duitsland PFAS blijft lozen en dat het onterecht is dat Nederland moet opdraaien voor problemen die ontstaan door vervuiling uit het buitenland. Hij gaf aan dat Nederland alleen verantwoordelijk zou moeten zijn voor dat deel van de verontreinigingen die het zelf veroorzaakt, en stelde voor om hiervoor de uitzonderingsgronden uit de KRW aan te grijpen.
Bamenga (D66) zei dat de zuivering van PFAS steeds kostbaarder wordt en vroeg de minister wanneer het overzicht komt van de PFAS-lozingen in Nederland.
In zijn reactie gaf de minister aan dat Nederland niet verantwoordelijk gehouden kan worden voor verontreiniging uit het buitenland. Verontreinigingen die Nederland binnenkomen worden bij de grens goed gemonitord. Nederland kan voor dit deel een uitzondering krijgen voor het halen van de KRW-doelen. De minister meldde verder dat in het traject van het bezien en herzien van alle lozingsvergunningen ook een overzicht gemaakt wordt van de lozingen van zeer zorgwekkende stoffen en PFAS. Het overzicht van de KRW-stoffen zal waarschijnlijk in 2027 klaar zijn, maar voor de andere zeer zorgwekkende stoffen denkt de minister pas in 2032 een volledig overzicht te hebben.

Landbouw

De Tweede Kamerfracties stelden de minister veel vragen over hoe het nu verder moet zonder het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).
Grinwis stelde dat het kabinet het NPLG pardoes heeft weggegooid, waardoor de bijdrage vanuit landbouw om de waterkwaliteit te verbeteren is weggevallen. Hij concludeerde hierover: ‘geen visie, geen aanpak en geen geld’. In de Kamer werd breed gedeeld dat verontreinigingen door mest en bestrijdingsmiddelen dringend moeten worden aangepakt om de KRW-doelen te halen.
De minister kondigde hierop aan dat de brief van de minister van LVVN over de nieuwe aanpak voor het landelijk gebied (die in de plaats komt van het NPLG) begin december naar de Kamer gaat.
In reactie op vragen over de toename van ongewenste teelten die extra negatieve effecten kunnen hebben op de waterkwaliteit (zoals lelieteelt) zei de minister dat gemeenten en provincies nu al kunnen sturen op ruimtelijk gebruik. Hoe dit het beste kan gebeuren, werkt IenW samen uit met LVVN en andere overheden. Voorjaar 2025 komt de minister hierop terug in de Kamer.

Voldoende drinkwater

Alle Kamerleden benadrukten op verschillende manieren het belang van voldoende en schoon drinkwater uit de kraan. Kostić (PvdD) benoemde dat de drinkwaterbedrijven hebben gewaarschuwd dat voldoende drinkwater op de lange termijn niet meer vanzelfsprekend is als er geen maatregelen worden genomen. De PvdD-fractie vond dat hiervoor ook gekeken moet worden naar de effecten van klimaatverandering en een slechte waterkwaliteit en niet alleen meer water onttrokken moet worden.
Heutink weersprak dit en zei dat er geen tekort is aan drinkwater, maar aan voldoende vergunningen.
Bamenga (D66) vroeg de minister hoe hij gaat zorgen dat er voldoende drinkwaterbesparing gaat plaatsvinden. ‘Gaat de minister aanvullend beleid maken om de drinkwaterbesparing van 20% in 2030 te realiseren conform de afspraken?’ aldus Bamenga. Hij vertelde ook over zijn bezoek aan een drinkwaterbedrijf waar hij leerde dat vele ondiepe grondwateronttrekkingen door de landbouw problemen opleveren voor het grondwater. Daar moet wat aan gedaan worden, vond Bamenga.
Pierik (BBB) reageerde daarop dat de landbouw een belangrijke producent is van voedsel en dat de burger ook niet wil dat de voedselprijzen te hoog worden.

Aanbod vergroten

De minister antwoordde dat hij volop inzet op water vasthouden. Het illegaal onttrekken van grondwater vond hij zorgwekkend; deze onttrekkingen worden in beeld gebracht en de regelgeving hiervoor wordt aangescherpt. Drinkwaterbesparing vond de minister belangrijk.
Hij gaf aan dat de provincies en de drinkwaterbedrijven bezig zijn het aanbod van drinkwaterbronnen te vergroten, zodat voldoende drinkwater beschikbaar blijft. Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan het tegengaan van verspilling. De minister zoekt via het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing uit waar de grootste verspilling van drinkwater plaatsvindt, zowel bij burgers als bij bedrijven. In hetzelfde plan wordt ook bekeken hoe andere landen (zoals België) omgaan met bouwregelgeving en (her)gebruik van regenwater en wat daarvan passend is voor Nederland. Na de zomer van 2025 komt de minister met een afweging.