Een brede proef met het gebruik van plaszakken om te voorkomen dat röntgencontrastmiddelen in water terechtkomen heeft goede resultaten opgeleverd. Deze laten zien dat zowel patiënten als zorgpersoneel van de deelnemende ziekenhuizen positief zijn over het gebruik van de plaszakken. De werkwijze voor de ziekenhuizen en de communicatiemiddelen zijn zover ontwikkeld dat een landelijke toepassing van plaszakken mogelijk is. Vewin juicht dit toe, omdat medicijnresten in toenemende mate de kwaliteit van oppervlakte- en grondwater bedreigen.
Een patiënt die een CT-scan krijgt, krijgt contrastvloeistof ingespoten. Die vloeistof wordt daarna via urine weer uitgescheiden; een flinke belasting voor het watersysteem. Het gebruik van plaszakken voorkomt dat de röntgencontrastmiddelen in het milieu terechtkomen.
Het medicijngebruik in Nederland stijgt. Medicijnresten komen in toenemende mate via ontlasting en urine in het rioolwater terecht en uiteindelijk in het oppervlakte- en grondwater, dat ook bron voor drinkwater kan zijn. Röntgencontrastmiddelen passeren vrijwel ongehinderd de afvalwaterzuivering en worden slecht afgebroken, daarom bestaat de kans dat ze ophopen in het milieu. In Nederland wordt naar schatting per jaar 190 ton medicijnresten en 30 ton röntgencontrastvloeistof via het op het oppervlaktewater geloosd.
In het kader van de Ketenaanpak Medicijnresten uit Water hebben de overheid, de zorgsector en de (drink)watersector in 2019 gezamenlijk afgesproken zich in te zetten voor vermindering van röntgencontrastmiddelen in water. Onder deze vlag is in november 2020 met de Brede Proef Plaszakken gestart, waarbij patiënten in zes ziekenhuizen na een CT-scan plaszakken mee naar huis kregen. Contrastmiddel verdwijnt na 24 uur uit het lichaam. Door patiënten plaszakken mee te geven voor de eerste 8 uur, kan ongeveer 80% van de lozing van deze stoffen eenvoudig worden voorkomen. In de zakken zitten korrels die de urine absorberen. De patiënt kan de gevulde plaszakken bij het restafval doen. In de vuilverbranding kunnen deze stoffen geen kwaad.
In de periode november 2020 – maart 2021 hebben 9.394 patiënten meegedaan. Uit de proef blijkt dat patiënten positief zijn over de plaszakken. 85% van de respondenten gebruikte de plaszakken en 95% wil de volgende keer weer plaszakken gebruiken. Ook de medewerkers zijn positief. Het kost minder tijd dan verwacht, patiënten reageren positiever dan verwacht en de medewerkers vinden het belangrijk en leuk bij te dragen aan minder milieuvervuiling. Het toelichten en uitdelen van de plaszakken kost geen extra tijd doordat dit tijdens andere handelingen wordt gedaan.
Verschillende ziekenhuizen gaan graag (verder) aan de slag met het uitdelen van de plaszakken. Het rapport over de proef geeft aanknopingspunten en praktische tips om de aanpak in het eigen ziekenhuis toe te passen.
Lees het Vewin-standpunt over medicijnresten
Lees het hele rapport via de website van Van Waarde