Staatstoezicht op de Mijnen: ‘De geothermie-sector moet volwassen worden’

Naar verwachting zal geothermie (energiewinning uit aardwarmte) de komende jaren in Nederland een grote vlucht nemen. Dat is ook van belang voor de drinkwatervoorziening, omdat bij het boren voor geothermie risico’s optreden voor het grondwater voor de drinkwaterproductie. De toezichthouder voor de geothermie-sector, Staatstoezicht op de Mijnen, houdt de vinger aan de pols als het gaat om veiligheid. ‘Eerst zien, dan geloven.’

Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) is de toezichthouder voor de winning van energie uit de ondergrond. Het werkgebied van SodM omvat de onshore en offshore winning en het transport van mijnbouwstoffen, zoals olie, gas en zout. Omdat boren naar aardwarmte mijnbouw is, valt ook dit onderwerp onder het toezicht van SodM.

Bij geothermie (aardwarmte) wordt warm zout grondwater van grote diepte naar het oppervlak getransporteerd om – na passage door een warmtewisselaar – weer in de diepe ondergrond te worden geïnjecteerd. De warmte wordt bovengronds gebruikt voor bijvoorbeeld de verwarming van kassen of huizen. Voor de winning van geothermie gelden de regels uit de Mijnbouwwet.

Robert Mout is als sectorleider Geothermie in- en extern aanspreekpunt bij SodM voor geothermie. Hij legt uit hoe de toezichthouder inhoud geeft aan het bewaken van de veiligheid van mijnbouwactiviteiten: ‘Wij controleren of energiewinning in Nederland gebeurt op een manier die veilig is voor mens, milieu en ondergrond. In 2017 heeft SodM het rapport ‘Staat van de Sector Geothermie’ uitgebracht. Daarin vroegen wij aandacht voor vier onderwerpen: bodem- of grondwaterverontreiniging, aardbevingen, het onverwacht aanboren van olie of gas, en arbo-veiligheid. Als toezichthouder controleert SodM of bedrijven zich houden aan de Mijnbouwwet en aan de bepalingen in hun exploratie- en exploitatie-vergunningen. Voor geothermie kijken we specifiek naar de vier genoemde onderwerpen.’

Als het gaat om het toezicht op de milieuveiligheid van mijnbouwactiviteiten, hoe kijkt SodM dan naar risico’s voor grondwater en drinkwatervoorziening?

Mout: ‘Voor ons zijn de risico’s een belangrijk aspect van ons integraal toezicht. De Mijnbouwwet verbiedt lekkages in boorputten en legt specifieke technische voorwaarden op. Boren mag sowieso niet op elke plek in Nederland. De provincies zijn het bevoegde gezag voor het aanwijzen van gebieden waar voor geothermie geboord mag worden. Boorbedrijven moeten – vóór ze beginnen met hun werkzaamheden – bij ons een uitgebreid plan van aanpak inleveren. Ook voeren wij op locatie inspecties uit. Tijdens het boorproces leveren de boorbedrijven dagrapporten aan, die door onze experts worden beoordeeld. Daarnaast is er een meldplicht voor incidenten, waarvoor wij 24/7 een meldkamer paraat hebben.’ ‘Onze speciale aandacht gaat uit naar een goed en corrosiebestendig putontwerp en het gebruik van mijnbouwhulpstoffen, die bedrijven gebruiken om corrosie en algengroei in de boorbuizen tegen te gaan. Als de boorbuizen lekken, kunnen deze chemische stoffen in de bodem terechtkomen. SodM zal in 2019 extra toezien op deze stoffen, die REACH-geregistreerd moeten zijn. Uiteraard kijken we ook naar een reeks andere onderwerpen, zoals juist opgeleid en geschoold personeel. Dat is erg belangrijk voor een goede veiligheidsperformance.’