Waterpoort: waterweerbaarheid actueler dan ooit

Op 26 mei organiseerden Vewin en de Unie van Waterschappen een Waterpoortbijeenkomst over ‘Waterweerbaarheid’ in Nieuwspoort. Waterexperts, politici en andere deskundigen deelden hun kennis en gingen onder leiding van Splinter Chabot met elkaar in debat over de vraag hoe we als watersector voorbereid zijn op uiteenlopende vormen van dreiging.
De sprekers waren: Ingeborg ter Laak (Europarlementariër CDA), Tekke Panman (Eerste Kamerlid BBB), Cor Pierik (Tweede Kamerlid BBB), Jesse Six Dijkstra (Tweede Kamerlid NSC), Louise van Schaik (Head of Unit EU & Global Affairs Instituut Clingendael), Pieter Litjens (voorzitter Vewin) en Vincent Lokin (bestuurslid Unie van Waterschappen).

Belang weerbaarheid

Rampen, cyberaanvallen en geopolitieke spanningen zijn niet langer hypothetisch. De overheid roept Nederlanders – in lijn met het Europese advies – op om in crisistijd drie dagen zelfredzaam te kunnen zijn. Onze water- en drinkwatervoorziening is top-vitaal, maar ook afhankelijk van digitale systemen. Zijn dijkbewaking, drinkwaterwinning en rioolwaterzuivering voldoende beschermd tegen digitale aanvallen of uitval?
Chabot leidde de middag in met vragen over noodpakketten en hoe de mensen in de zaal voorbereid zijn op eventuele crises. Hoeveel water hebben zij in hun noodpakket in huis, en wat is verder nog een goed idee om in huis te hebben?

Beveiligen in de genen van de drinkwaterbedrijven

Litjens benadrukte dat weerbaarheid traditioneel hoog op de agenda van de drinkwatersector staat. Zo zit het beschermen van en het beveiligen van het productieproces in de genen van de drinkwaterbedrijven. Litjens blikte terug op een werkbezoek aan een drinkwaterbedrijf waar hij merkte dat beveiligen en zorgen voor continuïteit van deze primaire levensbehoefte zeer serieus genomen wordt.
Weerbaarheid is van alle tijden, merkte hij op. ‘Het is van groot belang dat waterweerbaarheid niet alleen meer aandacht krijgt in Den Haag, maar ook in Brussel. De Europese Strategie voor Waterweerbaarheid, in de breedste zin van het woord, moet ervoor zorgen dat dit urgente thema meer prioriteit krijgt in het politieke beleid.’ aldus Litjens

Reële dreigingen of paranoia

Van Schaik houdt zich bij Instituut Clingendael onder meer bezig met geopolitiek. Zij ging in op de historie van waterweerbaarheid en stelde de vraag of we te maken hebben met reële dreigingen of paranoia.
Door heel Europa doen zich voorbeelden voor van verstoringen van de drinkwatervoorziening of het opblazen van een dam. Kwetsbaarheden kunnen zich overal voordoen, en het is van belang om te bekijken waar je allemaal afhankelijk van bent. Zorg ook dat de mensen die voor je werken weerbaar zijn, onderstreepte zij. Van Schaik legde uit dat water regelmatig ingezet wordt als wapen. Hoe water een onderwerp van conflict kan worden toonde zij met een voorbeeld uit Frankrijk. In 2024 moest de politie in actie komen bij een demonstratie tegen het bouwen van enorme waterreservoirs voor irrigatiedoeleinden. Hoe kun je bij serieuze watertekorten maatregelen afdwingen zonder dat manipulatieve partijen ergens misbruik van maken?

Borgen van de leveringszekerheid

Annette Ottolini, voorzitter van de Vewin-stuurgroep Beveiliging en Crisismanagement en algemeen directeur van Evides waterbedrijf, legde in een videoboodschap uit hoe drinkwaterbedrijven voorbereid zijn op verstoringen en dreigingen. Volgens Ottolini is de waarborging van de continuïteit goed geregeld. ‘Om ons voor te bereiden op verschillende verstoringen, werkt elk waterbedrijf met scenario’s en continuïteitsplannen.’

Bredere blik op dreigingen

Bij dreigingen gaat de aandacht vaak uit naar militaire conflicten of terroristische aanslagen. Maar vraagt echte weerbaarheid niet om een bredere blik? De sprekers gingen in debat over een aantal stellingen zoals dat er te weinig aandacht is voor dreigingen zoals energie-uitval, natuurbranden of dijkdoorbraken. Wanneer is goed voorbereid zijn goed genoeg, wat is daar precies voor nodig? De opmerking werd gemaakt dat we het over ‘frameworks’ moeten hebben in plaats van over ‘plannen’, zodat je altijd flexibel kunt inspelen op de situatie.

Gespreksleider Chabot sloot deze Waterpoort over het serieuze onderwerp weerbaarheid optimistisch af door te benadrukken dat de oplossing van veel uitdagingen ligt in samenwerking. Bij de verdere uitwerking van verschillende plannen is het goed zaken vooral samen en op Europees niveau op te pakken.

Fotoverslag