CD Externe veiligheid 4 maart 2025

Lozingen ZZS-stoffen en PFAS: probleem voor de bronnen van drinkwater

Lozingen van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) leiden regelmatig tot innamestops voor de drinkwatervoorziening.  Met de toenemende droogte en lage rivierafvoeren wordt dit probleem naar verwachting alleen maar groter. Lozingen vergroten de uitdaging die Nederland heeft met het tijdig bereiken van de doelen van de Kaderrichtlijn Water uiterlijk 2027. Het is daarom belangrijk dat de  goede beleidsvoornemens op dit terrein, gericht op minimalisatie van de emissies van ZZS, en PFAS in het bijzonder, daadwerkelijk worden vertaald in aangescherpte vergunningsvoorwaarden en voldoende toezicht.

IBP versterking VTH afgerond, resultaten blijven uit

Inmiddels is het Inter Bestuurlijk Programma Versterking VTH afgerond. Het kernprobleem blijft:  overheden en omgevingsdiensten hebben te weinig capaciteit om hun taken rond Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) naar behoren uit te voeren. Vewin pleit ervoor dat de bevoegde gezagen, en dan vooral de omgevingsdiensten, voldoende worden toegerust om uiterlijk 2027 wél een volledig overzicht te hebben van alle lozingen van PFAS en ZZS- stoffen op oppervlaktewater. Voor de drinkwatersector is het essentieel dat dit overzicht snel beschikbaar komt én dat deze lozingen worden geminimaliseerd. De eerdere toezegging van het Ministerie van IenW dat dit overzicht in 2032 beschikbaar zal zijn,  is te laat.

• Zorg voor extra capaciteit en kennisontwikkeling bij omgevingsdiensten inclusief adequate financiering;
• Zorg voor een integraal overzicht van alle lozingen van PFAS en ZZS stoffen op oppervlaktewater, uiterlijk 2027;
• Scherp vergunningen aan gericht op minimalisatie van emissies van ZZS en PFAS.

Impulsprogramma Chemische Stoffen

Vanuit het impulsprogramma Chemische Stoffen liggen er concrete voorstellen om mengseltoxiciteit en  het voorzorgsbeginsel mee te nemen in de regelgeving en uitvoering rond emissies van chemische stoffen. Gelijktijdig heeft de Inspectie voor Leefomgeving en Transport (ILT) in februari 2025 in haar rapport “PFAS-bronnenonderzoek in Nederland” potentiële bronnen van PFAS emissies in beeld gebracht.  Het is belangrijk dat deze verkenningen en voorstellen daadwerkelijk worden gebruikt en vertaald in de praktijk van VTH, met name  door de lijst met bedrijven waarvan verondersteld wordt dat zij PFAS gebruiken uiterlijk in 2026 gecontroleerd te hebben.

Vertaal verkenningen en aanbevelingen vanuit het impulsprogramma Chemische Stoffen en het ILT-rapport naar praktische uitvoering, onder meer door de bedrijven waarvan ILT verondersteld wordt dat zij PFAS gebruiken uiterlijk in 2026 gecontroleerd te hebben.

Aanpak (in)directe lozingen

Uit het rapport “Naar meer zicht op gebruik en emissies van zeer zorgwekkende stoffen bij MKB bedrijven” (Arcadis, mei 2024) volgt dat er (zeer) beperkt zicht is op deze emissies (lozingen op het riool) en vrijwel geen emissie-metingen.  Bevoegd gezag voor deze emissies is met name de omgevingsdienst namens de gemeente. Gezien de onvoldoende capaciteit bij omgevingsdiensten en het risico van de wateremissies via de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) voor het oppervlaktewater en voor de werking van de RWZI, pleit Vewin ervoor te overwegen de waterschappen bevoegd gezag te maken voor deze indirecte lozingen of een bindend adviesrecht te geven. Toezicht op dit type lozingen past beter bij de taak en verantwoordelijkheden van waterschappen.

Overweeg waterschappen bevoegd gezag te maken voor indirecte lozingen of een bindend adviesrecht te geven.

Steun voor volledige en snelle Europese restrictie PFAS

Vewin steunt de dringende oproep van EurEau, de koepelorganisatie van de Europese waterbedrijven aan Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.  Deze oproep bepleit een volledige en snelle restrictie voor de productie, gebruik en import van PFAS. Het voorstel daartoe is momenteel in behandeling bij het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA). De gemeenschap en burgers moeten niet opdraaien voor de kosten en risico’s verbonden aan de verontreiniging door PFAS. Het is belangrijk dat de Nederlandse regering volhardt in haar inzet op dit terrein om ervoor te zorgen dat onze watervoorraden, het milieu en de consumenten voor de komende generaties worden beschermd. Tegelijkertijd geldt dat we hier niet op kunnen wachten maar vooruitlopend daarop nationaal maximaal moeten inzetten om lozingen van PFAS te minimaliseren.

• Volhard in de Nederlandse inzet voor voor het Europese restrictievoorstel over PFAS en bepleit een zo snel en breed mogelijke implementatie van dit voorstel;
• Zet nationaal, vooruitlopend op het Europees verbod, maximaal in om lozingen naar drinkwaterbronnen van PFAS  te minimaliseren.