Europese Commissie moet met zero pollution action plan echt werk maken van bronaanpak

De Europese Commissie heeft onlangs het zero pollution action plan gepresenteerd. Dit actieplan is een belangrijk onderdeel van de EU Green Deal. Met het masterplan de Green Deal wil de Europese Unie in 2050 klimaatneutraal zijn. Daarbij moeten mensenlevens, dieren en planten beschermd worden door de vervuiling van lucht, water en bodem terug te dringen tot een niveau dat niet langer schadelijk is. Het zero pollution action plan sluit aan op de EU-Strategie voor Duurzame Chemische Stoffen en de herziening van de Richtlijn Industriële Emissies. Gezamenlijk moeten zij de zero pollution ambition van de Commissie waarmaken. Het actieplan laat zien dat de Commissie werk wil maken van een bronaanpak: het voorkomen van vervuiling, gevaarlijke stoffen aanpakken bij de bron en dat de vervuiler moet betalen. Vewin ziet het actieplan daarom als een goede stap om de emissie van gevaarlijke stoffen naar water terug te dringen, maar het plan staat of valt op de daadwerkelijke implementatie in wet- en regelgeving.

Voor Vewin is het belangrijk dat de Europese Commissie sterker inzet op het voorzorgbeginsel, door vervuiling te voorkomen en vervuiling aan de bron al aan te pakken. De voor de drinkwatervoorziening relevante verontreinigingen zijn bijvoorbeeld opkomende stoffen, medicijnresten en bestrijdingsmiddelen. Het gaat om een betere bescherming van de bodem, het oppervlaktewater en het grondwater. Vewin pleit al jaren voor een concrete aanpak van PFAS en andere gevaarlijke stoffen (PMT-stoffen, persistent, mobiel en toxisch) omdat deze drinkwaterbronnen bedreigen. Vewin vindt het dan ook van groot belang dat dit zero pollution action plan van de Commissie in wet- en regelgevingen wordt vastgelegd en dat dit action plan leidt tot een extra impuls van de bronaanpak. Dat kan door bijvoorbeeld in te zetten op een zo snel mogelijk volledig verbod van PFAS in Europa, om te beginnen in Nederland. Een stevige bronaanpak is hard nodig om de doelen van het Europese milieubeleid zoals de KRW te halen en de kwaliteit van drinkwaterbronnen te verbeteren.

Het hoofddoel van dit actieplan is om er voor te zorgen dat het voorkomen van vervuiling meegenomen wordt in al het relevante toekomstige beleid. De Commissie is van mening dat de EU een zogenoemde zero pollution hierarchy nodig heeft, waarbij de principes van voorzorg, het aanpakken van vervuiling aan de bron en de vervuiler betaalt centraal staan. Het komt er op neer dat het voorkomen van vervuiling voorop staat. Als voorkomen niet lukt, moet vervuiling beperkt en gecontroleerd worden, en de kosten voor het opruimen van vervuiling moeten gecompenseerd worden. Water en bodem moeten zoveel mogelijk weer teruggebracht worden in een goede staat. De Europese Commissie geeft aan te verwachten dat de nieuwe Drinkwaterrichtlijn bijdraagt aan schoner drinkwater door het aanpakken van opkomende stoffen zoals hormoonverstorende stoffen en microplastics. De Commissie ziet de aanstaande herziening van andere waterwetgeving, zoals de herziening van de Richtlijn Prioritaire Stoffen, als een mogelijkheid om de vervuiling van chemische stoffen en microplastics naar het milieu en drinkwater te verminderen. Aan de andere kant gaat de implementatie van waterwetgeving met name de KRW, juist te traag en niet altijd goed. Daarom zal de Commissie de focus leggen op striktere implementatie. Daarnaast wil ze dat lidstaten duurzaam en efficiënt watergebruik stimuleren, watervervuiling ontmoedigen en zorgen voor een sociaal eerlijke waterrekening voor alle watergebruikers, inclusief landbouw, industrie en huishoudens met inzet op het ‘vervuiler betaalt’-principe.