Opvolger NPLG heeft weinig aandacht voor kwaliteit drinkwaterbronnen

Op vrijdag 29 november heeft de minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, Femke Wiersma, de Tweede Kamer schriftelijk geïnformeerd over de nieuwe aanpak Ruimte voor Landbouw en Natuur (RLN). Deze aanpak vervangt het gestopte Nationaal programma Landelijk Gebied (NPLG). Het NPLG bood kansen voor een betere bescherming van drinkwaterbronnen. De RLN aanpak kan hier ook een bijdrage aan leveren, maar dan moet de verbetering van de kwaliteit van drinkwaterbronnen hierin wel prioriteit krijgen.

In de aanpak RLN worden alle bestaande doelen voor natuur, water en klimaat samengebracht die betrekking hebben op de landbouw en het landgebruik in het landelijk gebied. De aanpak RLN heeft met name een gebiedsgerichte focus, waarbij het zwaartepunt ligt op gebieden met extra uitdagingen. Dit zijn onder andere gebieden rondom kwetsbare Natura2000-gebieden, en ‘gebieden waar gewerkt moet worden aan de vermindering van de uit- en afspoeling van nitraat, fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen uit de landbouw naar het grondwater’.

De Kamerbrieven schetsen de contouren van de aanpak RLN. Deze moeten de komende tijd verder worden uitgewerkt. In het voorjaar van 2025 informeert de minister de Tweede Kamer via een voortgangsbrief over de ruimtelijke keuzes die worden meegenomen in de Nota Ruimte, over de doelen die het kabinet nastreeft via de aanpak RLN en over de inzet van het Rijk hierbij.

Focus op grondwaterbeschermingsgebieden

De kwaliteit van drinkwaterbronnen staat onder druk, onder andere door verontreiniging met nitraat en bestrijdingsmiddelen uit de landbouw. Het is duidelijk dat er een stevige inzet nodig is om de waterkwaliteit van drinkwaterbronnen te verbeteren. Minister Wiersma geeft aan dat ze inzet op het halen van de (Europese) doelen voor onder meer waterkwaliteit. Ook wil ze in haar aanpak focussen op gebieden met extra uitdagingen, waaronder gebieden waar de landbouwemissies naar grondwater moeten worden verminderd. Vewin vindt het goed dat de minister hierbij specifiek de grondwaterbeschermingsgebieden noemt. Echter is nog onduidelijk wat deze aanpak en focus precies inhoudt. Dit moet nog worden uitgewerkt.

Meer actie nodig om doelen drinkwaterbronnen te halen

Het is van groot belang dat bestaande doelen voor het tegengaan van de verontreiniging van drinkwaterbronnen als randvoorwaarde in de aanpak RLN worden opgenomen. Dit betekent dat uiterlijk in 2027 de KRW-normen gehaald moeten zijn (zoals 50 mg/l voor nitraat en 0,1 µg/l voor bestrijdingsmiddelen). Daarnaast moet in de grondwaterbeschermingsgebieden met nitraatproblemen al in 2025 blijvend voldaan worden aan de nitraatnorm in het grondwater. Voor alle drinkwaterbronnen geldt dat de kwaliteit op termijn zo goed moet zijn dat de zuiveringsinspanning die nodig is om drinkwater te maken verlaagd moet kunnen worden. Naast grondwater moet dus ook ingezet worden op het verbeteren van de oppervlaktewaterkwaliteit.

Hiervoor moeten niet alleen gebiedsgerichte maatregelen worden genomen, het generieke (landelijke) beleid moet ook worden aangescherpt om de waterkwaliteitsdoelen bij drinkwaterbronnen tijdig te bereiken. Het Rijk moet vanuit haar systeemverantwoordelijkheid voor de openbare drinkwatervoorziening erop toezien dat de kwaliteit van drinkwaterbronnen zo snel mogelijk op orde is.